โครงการเลิกบุหรี่เริ่มที่บ้าน

ปัจจุบันพฤติกรรมการสูบบุหรี่ในตัวบ้านของสมาชิกที่อยู่อาศัยในครัวเรือนทำให้เกิดอันตรายแก่คนรอบข้าง โดยมีการสูบบุหรี่ภายในตัวบ้านมากถึงร้อยละ 39.5 ในขณะที่ไม่มีการสูบบุหรี่ในตัวบ้านร้อยละ 59.4 และที่เหลือร้อยละ 1.1 ไม่แน่ใจ โดย พบว่าร้อยละ 27.8 มีการสูบบุหรี่ในตัวบ้านทุกวัน และร้อยละ 7.1 มีการสูบบุหรี่ในบ้านอย่างน้อยสัปดาห์ละครั้ง ดังนั้นผลการสำรวจนี้จึงชี้ให้เห็นว่ายังมีผู้สูบบุหรี่อีกจำนวนมากที่นอกจากจะไม่ใส่ใจในสุขภาพของตนเองแล้ว ยังไม่คำนึงถึงสุขภาพร่างกายและสุขภาพจิตของสมาชิกคนอื่น ๆ ที่อยู่ร่วมบ้านเดี่ยวกันอีกด้วย 

ด้วยเหตุนี้ สังคมไทยจึงต้องการการรณรงค์ให้เห็นถึงอันตรายของบุหรี่และผลิตภัณฑ์ยาสูบราคาถูก อีกทั้งผลกระทบที่จะเกิดขึ้นกับตนเองและคนรอบข้างให้มากขึ้น และการเสริมกิจกรรมที่จะช่วยให้สามารถ ลด ละ เลิกสูบบุหรี่โดยเริ่มจากคนใกล้ชิด เพราะบ้านที่ห้ามสูบบุหรี่ในทุกพื้นที่จะเป็นเกราะป้องกันไม่ให้เด็กเริ่มต้นสูบบุหรี่ในอนาคต และลดอันตรายจากการเป็นผู้สูบบุหรี่มือสองที่เกิดจากสมาชิกในครัวเรือนที่สูบบุหรี่

โครงการเลิกบุหรี่เริ่มที่บ้าน จึงเป็นโครงการหนึ่งซึ่งอยู่ภายใต้การบริหารจัดการของมูลนิธิสร้างสุขมุสลิมไทย (สสม.) ที่จะเข้ามามีบทบาทในการรณรงค์และลงพื้นที่ปฏิบัติการผ่านกิจกรรมต่างๆ เพื่อช่วยลดอัตราการสูบบุหรี่ในพื้นที่ 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ แต่จะเน้นในพื้นที่ 5 อำเภอเป้าหมาย (อำเภอเมือง อำเภอสุไหงปาดี จังหวัดนราธิวาส อำเภอเมือง อำเภอหนองจิก จังหวัดปัตตานี และอำเภอเมืองยะลา) โดยมีวัตถุประสงค์หลักเพื่อสร้างต้นแบบครอบครัวเลิกบุหรี่ เพื่อสร้างเครือข่ายอาสาสมัครพาเลิกบุหรี่ และเพื่อสร้างความตระหนักและแรงบันดาลใจให้ผู้ที่ต้องการเลิกบุหรี่สามารถเลิกบุหรี่ได้ในที่สุด

กลไกสำคัญในการขับเคลื่อนกระบวนการต่าง ๆ คือ กลุ่มอาสาสมัครพาเลิกบุหรี่ในชุมชนที่ผ่านการอบรมให้ความรู้เกี่ยวกับเทคนิคการช่วยเหลือผู้ที่ต้องการเลิกบุหรี่ ทั้งนี้ การดำเนินงานจะเน้นบทบาทของภรรยาและบุตรสาว เนื่องจากสาเหตุ 2 ประการ ประการแรกภรรยามีบทบาทสำคัญในการใช้จ่ายของครัวเรือนและมีความใกล้ชิดอบรมดูแลบุตร ประการที่สอง บุตรสาวจะมีสถานะของภรรยาและมารดาในอนาคต จึงมีศักยภาพที่จะมีบทบาทสำคัญในการสร้างครอบครัวที่สมาชิกในครอบครัวไม่สูบบุหรี่ (ครอบครัวใหม่ไม่สูบบุหรี่) จนสามารถทำให้คนในบ้านและขยายไปยังคนในชุมชนให้เลิกบุหรี่ได้ ภายใต้คำขวัญ “เลิกบุหรี่บ้านละคน” ซึ่งจากสถิติประเทศไทยมีผู้สูบบุหรี่ประมาณ 11 ล้านคน ถ้า แต่ละบ้านช่วยให้สมาชิกในบ้านเลิกบุหรี่เพียงบ้านละคน ประเทศไทยจะกลายเป็นประเทศปลอดบุหรี่ได้ในที่สุด นอกจากนี้ มีผลวิจัยที่ชี้ให้เห็นถึงค่าเฉลี่ยของครอบครัวมุสลิม 1 ครอบครัว จะมีคนสูบบุหรี่ 1 คน ซึ่งในครอบครัวนั้นๆ จะมีภรรยา ลูก ที่ได้รับผลกระทบจากภัยของบุหรี่ และการสูบบุหรี่ 1 คน จะต้องเสียค่าใช้จ่ายในการรักษาประมาณ 6-7 แสนบาท นั่นเท่ากับว่า เมื่อใดที่คุณคิดจะซื้อบุหรี่ 1 ซองในราคา 50 บาท เท่ากับว่าคุณต้องเก็บเงินอีก 50 บาท เพื่อนำเงินมารักษาตัวเองด้วย ภัยร้ายจากบุหรี่ ยังทำให้พี่น้องมุสลิมต้องมีอายุสั้นลง 10 ปี หากเรายับยั้งภัยร้ายของบุหรี่ในครอบครัวได้  จะส่งผลระยะสั้นให้คนในครอบครัวปลอดภัย มีสุขภาวะที่ดี ปลูกฝังค่านิยมของการไม่สูบบุหรี่ให้กับลูก

ขั้นตอนและกระบวนการในการทำงาน

สำหรับขั้นตอนและกระบวนการในการทำงานรณรงค์เลิกบุหรี่เริ่มที่บ้าน มีรายละเอียดดังนี้

1. สำรวจข้อมูลจากคนในครอบครัวและในชุมชนของตัวเองว่ามีผู้ที่สูบบุหรี่ทั้งหมดกี่คน และกี่ครอบครัว
2. สอบถามข้อมูลเบื้องต้นและความสมัครใจของผู้ที่ต้องการเลิกบุหรี่เพื่อนำมาเข้าร่วมโครงการ
3. นำข้อมูลเบื้องต้นที่ได้มาสรุปและวิเคราะห์เพื่อหาแนวทางและวิธีการทำให้ผู้สนใจเลิกบุหรี่สามารถเลิกบุหรี่ได้
4. วางแผนการทำกิจกรรมและติดตามผล โดยกลุ่มอาสาสมัครพาเลิกบุหรี่เป็นผู้ที่จะคอยติดตาม และให้คำปรึกษา คำแนะนำ และกำลังใจแก่ผู้ที่ต้องการเลิกบุหรี่ พร้อมทั้งช่วยพาไปรักษาเพิ่มเติมที่โรงพยาบาลในกรณีที่มีอาการขั้นรุนแรง โดยมีการเก็บข้อมูลความเปลี่ยนแปลงของแต่ละคนเป็นระยะ ๆ
5. ทุกๆ 3 เดือน ทีมงานอาสาสมัครพาเลิกบุหรี่และทีมงาน สสม. จะมาพบกันเพื่อสรุปผลและพูดคุยถึงปัญหาและอุปสรรคที่เกิดขึ้น และร่วมกันหาแนวทางในการแก้ไขปัญหาและอุปสรรคดังกล่าว
6. สรุปความสำเร็จและนำบุคคลที่เลิกบุหรี่ในโครงการมาเล่าประสบการณ์เพื่อเป็นแนวทางและเป็นต้นแบบให้คนอื่นๆ ที่สนใจจะเลิกบุหรี่แต่ยังไม่สามารถเลิกสูบบุหรี่ได้

จะเห็นได้ว่า เส้นทางของโครงการ “เลิกบุหรี่เริ่มที่บ้าน” ยังอีกไกล เป้าหมายที่วางไว้คือการสร้างขยายเครือข่ายอาสาสมัครพาเลิกบุหรี่ให้ทั่วทุกพื้นที่ เพื่อจะได้มีกลุ่มอาสาสมัครพาเลิกบุหรี่ ซึ่งจะเป็นกลไกสำคัญในการช่วยคนที่ต้องการเลิกบุหรี่ให้สามารถเลิกบุหรี่ได้กว้างขวางมากขึ้น และเพิ่มพื้นที่ในการทำงานเพื่อลดอัตราการสูบบุหรี่พื้นที่ 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ได้ หรือแม้แต่ในพื้นที่อื่นของประเทศไทย

สำหรับพื้นที่ไหนที่สนใจอยากร่วมโครงการเลิกบุหรี่เริ่มที่บ้าน สามารถติดต่อสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมมาได้ที่ มูลนิธิสร้างสุขมุสลิมไทย (สสม.) โทรศัพท์ 0896582080 อีเมล์ kalyawa@hotmail.com